برای تشخیص طلای آب شده اصل از تقلبی، به عیار طلا (با تست اسید یا دستگاه) دقت کنید، واکنش به آهنربا را بررسی کنید (طلا جذب نمی‌شود) و وزن و رنگ و صدای طلا را با طلای اصل مقایسه کنید. خرید از مراکز معتبر و دریافت تست عیار، بهترین راه اطمینان شما خواهد بود. در این مقاله با مجموعه‌ای از روش‌های کاربردی، جدول مقایسه‌ای و نکات کلیدی، شما را در مسیر تشخیص طلای اصل همراهی می‌کنیم. با ما همراه باشید.
نشانه‌های طلای تقلبی یا ناخالص چیست؟
یکی از چالش‌های رایج در خرید طلای آب شده، اطمینان از اصالت آن است و بسیاری از نشانه‌های اولیه تقلبی بودن را می‌توان از طریق بررسی‌های ظاهری تشخیص داد. در جدول زیر نشانه‌هایی که زنگ خطر تقلبی بودن طلا را به صدا درمی‌آورند با توضیحات کامل به شما معرفی می‌کنیم.
| نشانه | توضیحات | راه تشخیص | میزان اطمینان روش |
| تغییر رنگ | طلای تقلبی ممکن است به مرور زمان یا در تماس با پوست تغییر رنگ دهد. | بررسی تغییر رنگ در نواحی پنهان و لبه‌ها یا نقاطی که خیلی با پوست برخورد دارند. | بالا؛ اما تغییر رنگ نیاز به گذشت زمان دارد. |
| عدم تطابق وزن با سایز | طلای اصل نسبت به اندازه‌اش باید وزن مشخصی داشته باشد. اگر قطعه طلا خیلی سبک‌تر یا سنگین‌تر از چیزی باشد که از ظاهرش انتظار می‌رود، ممکن است ناخالص باشد. | مقایسه وزن قطعه با قطعات طلای خالصی که هم‌اندازه آن هستند. | متوسط تا بالا |
| واکنش به آهنربا | طلا خاصیت مغناطیسی ندارد؛ جذب قطعه به آهنربا نشانه ناخالصی است. | نزدیک‌کردن آهنربای قوی به قطعه طلا. | بالا |
| صدای زنگ دار موقع برخورد | طلای اصل صدای بم و نرم‌تری دارد، درحالی‌که بدل یا آلیاژ صدای زنگ‌دار و زیر دارد. | طلا را به آرامی به یک سکه طلا یا یک سطح فلزی صاف بزنید و صدای آن را با دقت گوش کنید. | متوسط |
| عدم وجود مهر یا حک عیار | طلای اصل معمولا دارای حک مشخصات مانند عیار یا کد ری‌گیری است. | بررسی دقیق سطح طلا برای یافتن مهر یا کد استاندارد. | بسیار بالا (در صورت استاندارد بودن حک یا مهر) |
| واکنش به اسید نیتریت یا تست عیار | طلا نسبت به اسید نیتریک واکنش نشان نمی‌دهد؛ اما ناخالصی‌ها تغییر رنگ یا واکنش دارند. | انجام تست در مراکز مجاز یا استفاده از کیت اسید مخصوص افراد حرفه‌ای. | بسیار بالا |
| قیمت پایین و غیر منطقی | قیمتی که خیلی با قیمت رسمی طلا در بازار متفاوت باشد و غیرواقعی به‌نظر برسد، می‌تواند نشانه‌ای از تقلبی بودن یا کیفیت پایین قطعه باشد. | مقایسه با نرخ روز طلا در بازار و بررسی علت تفاوت قیمت. | نسبتا بالا |
برای تشخیص اصل بودن طلای آب شده، اولین قدم شناخت ویژگی‌های ظاهری و فیزیکی طلاست؛ از رنگ و وزن گرفته تا واکنش آن در برابر مواد خاص. البته این فقط بخشی از ماجراست. اگر می‌خواهید دید گسترده‌تری داشته باشید و روش‌های دقیق‌تری را یاد بگیرید، بد نیست ابتدا با بهترین روش‌های تشخیص طلای اصل از تقلبی آشنا شوید تا بتوانید حتی در خریدهای کوچک هم با اطمینان تصمیم بگیرید.
روش‌های تشخیص طلای آب شده اصل از تقلبی
تشخیص طلای آب شده اصل و تقلبی می‌تواند با روش‌های متنوعی انجام شود که برخی قابل‌انجام در منزل و برخی دیگر نیازمند مراجعه به مراکز معتبر هستند.
در این بخش، روش‌های کاربردی تشخیص اصالت طلای آب شده شامل نشانه‌های استاندارد، استعلام کد انگ، تست رنگ، تست آهنربا، بررسی عیار، تست وزن و چگالی و همچنین استفاده از دستگاه‌های تست عیار طلافروشی‌ها را معرفی می‌کنیم.
نشانه‌های استاندارد تولید کننده
یکی از روش‌های ساده برای تشخیص طلای آب شده اصل، توجه به نشانه‌ها و علائم موجود بر سطح طلا است. تولیدکنندگان معتبر روی قطعات طلای آب شده مهر یا کد مشخصی درج می‌کنند که نشان‌دهنده عیار و بررسی شدن قطعه در آزمایشگاه‌های عیارسنجی معتبر است.
وجود مهر یا برچسب عیار مانند اعداد ۷۵۰ برای طلای ۱۸ عیار، عدد ۹۹۹ برای طلای ۲۴ عیار از جمله نشانه‌های مهم اصالت طلا محسوب می‌شود. همچنین اگر برگه عیارسنجی طلا به شما تحویل داده شود، می‌توانید کد پاکت آن را در سایت تشخیص طلای آب شده اصل استعلام بگیرید و از اصل بودن آن اطمینان حاصل کنید.
در بسیاری از موارد، نبود این نشانه‌های استاندارد یا وجود مهرهای نامشخص و غیرقابل تشخیص، می‌تواند نشانه‌ای از تقلب یا ناخالصی در طلای آب شده باشد.
توجه داشته باشید که بحث بررسی نشانه‌های حک‌شده روی طلای زینتی بسیار مفصل‌تر از طلای آب شده است و علاوه‌بر کد عیار طلا می‌تواند شامل کد رنگ طلا، کد روش ساخت و کد محل ساخت نیز باشد. اما در طلای آب شده این نشانه‌ها محدود هستند.
استعلام کد انگ
کد انگ یا کد ری‌گیری، شناسه‌ای ۴ تا ۶ رقمی و منحصربه‌فرد است که توسط آزمایشگاه‌های ری‌گیری و تحت نظارت اتحادیه طلا و جواهر به هر قطعه طلای آب شده اصل اختصاص داده می‌شود. کد انگ قابلیت استعلام اصالت طلا را برای خریدار فراهم کرده و تضمین می‌کند که قطعه توسط آزمایشگاه‌های معتبر تایید شده است.
به منظور استعلام می‌توانید به‌سادگی این کد را در سامانه تشخیص طلای آب شده اصل وارد کنید و در کمترین زمان اطلاعات دقیق مربوط به قطعه را مشاهده کنید. توجه داشته باشید که برای اطمینان کامل، اطلاعات آزمایش عیار قطعه باید به‌روز باشد.
همچنین اگر هنگام استعلام با پیغام «پاکت مورد نظر تا کنون توسط آزمایشگاه ری‌گیری ارسال نگردیده است» مواجه شدید، باید بدانید که احتمالا طلا تقلبی است یا بررسی بیشتر و پیگیری‌های لازم برای تایید اصالت آن ضروری است.
یکی از معتبرترین و کم‌ریسک‌ترین روش‌های سنجش اصالت طلای آب شده، استفاده از کد شناسایی آن است. هر قطعه طلای آب شده دارای یک کد اختصاصی است که با استعلام آن، می‌توان اطلاعات دقیقی درباره خلوص، عیار و تولیدکننده به دست آورد. اگر این فرآیند برایتان جدید است یا می‌خواهید آن را به‌صورت عملی یاد بگیرید، پیشنهاد می‌کنم راهنمای گام‌به‌گام ما در راهنمای کامل استعلام کد طلای آب شده را بخوانید.
تست رنگ و براق بودن طلا
تست رنگ یکی روش تشخیص طلای اصل از تقلبی است که در نگاه اول شاید کمی ابتدایی و ناکارآمد به نظر برسد؛ اما در واقع کاربردی است.
همان‌طور که می‌دانید، طلا به‌صورت طبیعی رنگی ثابت و براق دارد و در برابر تغییر رنگ، کدر شدن یا لکه‌دار شدن مقاوم است. اگر قطعه طلای آب شده‌ای که خریداری کرده‌اید در مدت کوتاهی رنگش تغییر کند یا تیره شود، احتمال تقلبی بودن آن وجود دارد. برای بررسی رنگ و ظاهر طلا نکات زیر را مد نظر داشته باشید:
- ثبات رنگ: طلای اصل رنگ یکنواخت و ثابتی دارد. اگر در برخی قسمت‌ها مانند لبه‌ها یا نقاطی که در تماس با پوست هستند تغییر رنگ مشاهده کنید، ممکن است روکش طلا یا بدل باشد.
- براق بودن طبیعی: درخشش طلا نرم و طبیعی است؛ برخلاف آن بدلیجات درخشش تیز و غیرطبیعی دارند.
- وجود لکه یا خوردگی: طلای اصل در برابر رطوبت و عرق پوست مقاومت دارد. تغییر رنگ یا ایجاد لکه در تماس با آب یا عطر می‌تواند نشانه ناخالصی یا روکش بودن طلا باشد.
- استفاده از دستمال سفید: یک تکه دستمال سفید روی سطح طلا بکشید. اگر رنگی روی دستمال باقی ماند، احتمال وجود ناخالصی در قطعه وجود دارد.
تست آهنربا
طلا فلزی غیرمغناطیسی است و به آهنربا جذب نمی‌شود. بنابراین اگر قطعه‌ای که به‌عنوان طلا خریداری کرده‌اید به آهنربا بچسبد یا حتی کمی واکنش نشان دهد، احتمال تقلبی یا ناخالص بودن آن بسیار بالا است. برای تست، قطعه طلا را به آرامی به یک آهنربای قوی مثل آهنربای یخچالی نزدیک کنید.
اگر طلا جذب شد یا حتی کمی به سمت آهنربا کشیده شد، به‌احتمال زیاد در ترکیب آن از فلزات مغناطیسی مانند آهن، نیکل یا کبالت استفاده شده و خالص نیست.
بررسی عیار طلا با اسید یا دستگاه
یکی از دقیق‌ترین روش تشخیص طلای اصل از تقلبی، سنجش عیار آن با اسید یا دستگاه مخصوص است. این روش بیشتر در طلافروشی‌ها و مراکز مجاز استفاده می‌شود، اما کیت تست اسید هم برای استفاده خانگی وجود دارد.
- تست اسید: در این روش، طلا را روی سنگ مخصوصی خراش می‌دهند و چند قطره اسید مخصوص روی آن می‌ریزند. هر اسید برای یک عیار خاص طراحی شده است. اگر طلا اصل باشد و با آن عیار مطابقت داشته باشد، هیچ تغییری در رنگ خراش ایجاد نمی‌شود؛ ولی اگر طلا تقلبی یا کم‌عیار باشد، اسید باعث تغییر رنگ یا پاک شدن اثر طلا از روی سنگ می‌شود.
- دستگاه عیارسنج: این دستگاه در طلافروشی‌های معتبر وجود دارد و بدون آسیب‌زدن به طلا، میزان دقیق عیار را در چند ثانیه مشخص می‌کند. نتیجه تست به‌صورت درصد خلوص یا کد عیار روی نمایشگر نشان داده می‌شود.
تست وزن و چگالی
طلای اصل وزن مشخصی نسبت به حجم یا اندازه‌اش دارد. اگر یک قطعه طلا خیلی سبک یا یه شکلی غیرطبیعی سنگین باشد، ممکن است ناخالص یا تقلبی باشد. روش ساده برای تست چگالی در خانه به شرح زیر است:
- وزن طلا را با ترازوی دقیق اندازه بگیرید.
- یک لیوان آب بردارید و سطح آب را علامت بزنید.
- طلا را داخل لیوان بیندازید و افزایش سطح آب را اندازه بگیرید.
- عدد وزن را تقسیم بر حجم جابه‌جاشده آب کنید.
اگر عدد به حدود ۱۹.۳ نزدیک بود، یعنی طلا اصل است. اعداد خیلی پایین‌تر نشانه ناخالصی یا وجود فلزات دیگر در ترکیب قطعه هستند.
دستگاه‌های تست عیار طلافروشی‌ها
یکی از مطمئن‌ترین روش‌های تشخیص طلای اصل، استفاده از دستگاه‌های مخصوص عیارسنجی است که در طلافروشی‌ها و آزمایشگاه‌های ری‌گیری وجود دارد. این دستگاه‌ها بدون آسیب‌زدن به طلا، خلوص و عیار آن را مشخص می‌کنند. انواع رایج دستگاه‌های تست عیار شامل موارد زیر است:
- دستگاه طیف‌سنج فلورسانس اشعه ایکس (XRF): بدون تماس مستقیم و با ارسال اشعه، درصد دقیق عناصر سازنده طلا را نمایش می‌دهد.
- دستگاه عیارسنج الکترونیکی: از طریق تماس الکترود با سطح طلا، میزان رسانایی آن را بررسی کرده و عیار را تخمین می‌زند و برای قطعات کوچک یا طلای آب شده کاربردی است.
- دستگاه تست چگالی دیجیتال: بر اساس وزن و حجم، چگالی فلز را محاسبه می‌کند. این دستگاه برای بررسی دقیق‌تر همراه با تست XRF استفاده می‌شود.
نکات مهم در زمان خرید طلای آب شده (بایدها و نبایدها)
خرید طلای آب شده، به‌دلیل نداشتن اجرت ساخت و مالیات برای سرمایه‌گذاری بسیار محبوب شده است؛ اما ازجایی‌که نشانه‌های ظاهری مشخصی ندارد، ریسک تقلب و وجود ناخالصی در آن بالاتر است. رعایت چند نکته ساده اما حیاتی زیر حین خرید طلای آب شده می‌تواند از ضرر مالی جلوگیری کند:
| بایدها | نبایدها |
| خرید از طلافروشی‌ها و مراکز معتبر و دارای مجوز | خرید از افراد ناشناس در فضای مجازی |
| دریافت برگه ری‌گیری یا تست عیار معتبر | خرید طلای بدون سند، برگه یا تست آزمایشگاه |
| بررسی کد انگ طلا و استعلام آن | خرید طلای بدون کد انگ یا نشانه |
| درخواست تست دستگاهی در محل | خرید طلا بدون دریافت فاکتور یا با فاکتور ناقص |
| بررسی ظاهر طلا از نظر یکنواختی رنگ، نبود خوردگی یا لکه مشکوک | اعتماد به فروشنده‌ای که از تست عیار و وزن در فروشگاه امتناع می‌کند |
| مطابقت کد حک‌شده با نام سازنده و محل تولید | چشم‌پوشی از نشانه‌های ظاهری غیرطبیعی یا مشکوک |
البته یک نکته مهم که معمولا نادیده گرفته می‌شود، حکم شرعی خرید و فروش طلای آب شده است. برای اینکه خریدتان از نظر شرعی بی‌اشکال باشد، توصیه می‌کنیم حتما بخش حکم شرعی خرید و فروش طلای آب‌شده چیست؟ را مطالعه کنید تا با خیال راحت معامله کنید.
جمع‌بندی نهایی برای خرید مطمئن طلای آب شده
در تشخیص اصالت طلای آب شده، روش‌های متنوعی پیش روی خریدار قرار دارد که شامل بررسی ظاهر مثل رنگ و براق بودن، سنجش وزن و چگالی، واکنش به آهنربا و بررسی کد حک‌شده است. همچنین تست‌های تخصصی مانند تست اسید، استفاده از دستگاه عیارسنج، آزمایش فلورسنس در طلافروشی‌های معتبر و استعلام کد انگ، اطلاعات بسیار دقیق‌تری درباره خلوص و اصالت طلا در اختیار خریدار قرار می‌دهند. علاوه‌بر این دریافت برگه ری‌گیری همراه با فاکتور به عنوان مدارک قانونی، تضمینی قوی برای اطمینان از اصل بودن طلا به حساب می‌آید. در نهایت توصیه می‌شود تصمیم خرید خود را بر پایه مدارک معتبر و بررسی‌های عملی قرار دهید و هرگز صرفا به ظاهر طلا یا اعتماد به فروشنده اکتفا نکنید.
