با گذشت زمان، طلاهای زینتی به دلایلی مثل تماس با مواد آرایشی، تعریق یا نگهداری نادرست، کدر می‌شوند و جلای اولیه خود را از دست می‌دهند. در چنین شرایطی بسیاری تصور می‌کنند تنها راه براق کردن طلا مراجعه به طلافروشی است. اما واقعیت این است که می‌توان با چند روش براق کردن طلا در خانه، یه شکلی ساده، مطمئن و کم‌هزینه، طلا را تمیز و ظاهر اولیه آن را بازگرداند. اگر برایتان سوال است که چگونه طلا را مثل روز اول کنیم، با ما همراه باشید تا ۱۰ راهکار کاربردی برای تمیز کردن طلا در خانه را به شما آموزش دهیم.
نکات مهم پیش از تمیز کردن طلای زینتی در خانه
پیش از شروع فرآیند تمیز کردن طلا در خانه، باید چند نکته مهم را در نظر بگیرید تا مطمئن شوید به طلا آسیب نمی‌زنید؛ چراکه بسیاری از افراد، بدون آگاهی از مواد یا روش‌هایی استفاده می‌کنند که به مرور زمان باعث تغییر رنگ، خط و خش یا کاهش درخشش طلا می‌شود. در همین باب، موارد زیر را مدنظر داشته باشید:
- رنگ و نوع طلا را بشناسید: طلای زرد، طلای سفید یا رزگلد هر کدام ویژگی‌های متفاوتی دارند و ممکن است نسبت به مواد تمیزکننده واکنش‌های مختلفی نشان دهند.
- اگر طلا نگین‌دار است، احتیاط بیشتری به خرج دهید: سنگ‌هایی مثل مروارید، یاقوت یا زمرد نسبت به برخی مواد حساس‌اند و ممکن است آسیب ببینند یا از جای خود جدا شوند.
- طلاهای آبکاری شده به مراقبت بیشتری نیاز دارند: اگر طلای شما با رودیوم یا مواد دیگر آبکاری شده باشد، نباید از روش‌های ساینده یا مواد قوی استفاده کنید.
- ظاهر طلا را پیش از تمیزکاری بررسی کنید: اگر طلای شما دارای خراش یا شکستگی است، بهتر است ابتدا آن را تعمیر کرده و سپس تمیز کنید.
- در مورد طلاهای قدیمی یا آنتیک، خودتان دست به کار نشوید: این نوع طلاها ممکن است به راحتی آسیب ببینند یا ارزش خود را از دست بدهند، پس تمیز کردن آن‌ها باید توسط متخصص انجام شود.
- ابتدا روش تمیز کردن را روی بخش کوچکی تست کنید: پیش از تمیز کردن کامل، روش مورد نظر را روی قسمت کوچکی از طلا امتحان کنید تا مطمئن شوید به آن آسیبی وارد نمی‌شود.
روش‌های کاربردی برای تمیز کردن طلای زینتی در خانه
پس از بررسی نکات ایمنی و ضروری قبل از تمیزکاری، حالا نوبت به انتخاب روش مناسب برای برق انداختن و پاک‌سازی طلا در خانه می‌رسد. بسته به نوع طلا و میزان کدری آن می‌توانید از یکی از راهکارهای زیر استفاده کنید.:
- محلول آب گرم و مایع ظرفشویی
- جوش شیرین و آب
- جوش شیرین و سرکه
- خمیر دندان (با احتیاط)
- صابون کودک و مسواک نرم
- محلول آمونیاک رقیق شده
- تمیز کردن طلای زینتی با الکل ایزوپروپیل
- آب گازدار (برای لکه‌زدایی ملایم)
- استفاده از پارچه جلادهنده طلا
- دستگاه الکتروسونیک خانگی (در صورت دسترسی)
در بخش‌های بعدی، هر یک از این روش‌ها را به‌صورت مرحله‌به‌مرحله با ذکر نکات مهم توضیح می‌دهیم تا بتوانید مناسب‌ترین گزینه را برای طلای خود انتخاب کنید.
محلول آب گرم و مایع ظرفشویی
استفاده از آب گرم به همراه مایع ظرفشویی ملایم می‌تواند بدون آنکه آسیبی به طلا یا نگین‌های آن وارد کند، چربی، آلودگی سطحی و کدری ناشی از استفاده روزمره را به‌راحتی از بین ببرد. مراحل تمیز کردن طلا با مایع ظرفشویی به شرح زیر است:
- در یک کاسه مقداری آب گرم بریزید.
- چند قطره مایع ظرفشویی غیر اسیدی به آن اضافه کنید.
- طلای زینتی را به مدت ۱۵ تا ۲۰ دقیقه در این محلول قرار دهید.
- پس از خیس خوردن، با یک مسواک نرم سطح طلا را به‌آرامی برس بکشید.
- طلا را زیر آب ولرم بشویید و با یک پارچه نخی یا میکروفایبر بدون پرز خشک کنید.
نکات مهم زیر را مدنظر قرار دهید:
- از آب خیلی داغ استفاده نکنید، مخصوصا اگر طلا دارای سنگ‌های حساس است.
- هرگز از مایع‌های ظرفشویی با ترکیبات سفیدکننده یا آنزیم‌های قوی استفاده نکنید.
- طلا را در سینک بدون پوشش یا در نزدیکی چاه آب تمیز نکنید.
جوش شیرین و آب
این ترکیب ساده می‌تواند لکه و چربی‌های سطحی را بدون آسیب رساندن به طلا پاک کند و به بازگرداندن درخشندگی آن کمک کند. مراحل تميز كردن طلا با جوش شيرين به شرح زیر است:
- یک قاشق چای‌خوری جوش شیرین را با کمی آب گرم به‌گونه‌ای مخلوط کنید که خمیری نرم و غلیظ به دست بیاید.
- این خمیر را با استفاده از یک مسواک نرم یا پارچه لطیف به آرامی روی سطح طلا بمالید.
- اجازه دهید خمیر حدود ۵ دقیقه روی طلا باقی بماند.
- سپس طلا را با آب ولرم به خوبی بشویید تا همه خمیر پاک شود.
- با پارچه نرم و بدون پرز، طلا را خشک کرده و برق بیندازید.
نکات مهم زیر را مد نظر داشته باشید:
- این روش برای طلاهای دارای سنگ‌های حساس یا آبکاری‌شده مناسب نیست؛ زیرا جوش شیرین ممکن است به سطح سنگ یا پوشش آبکاری آسیب بزند.
- همیشه پیش از استفاده از این ترکیب روی کل قطعه، آن را روی بخش کوچکی از طلا تست کنید.
- از خمیر جوش شیرین زیاد استفاده نکنید و از کشیدن بیش‌ازحد آن روی طلا خودداری کنید تا از ایجاد خش جلوگیری شود.
جوش شیرین و سرکه
ترکیب جوش شیرین و سرکه به دلیل خاصیت واکنش‌زایی که دارد، می‌تواند آلودگی‌های مقاوم‌تر را از سطح طلا پاک کند. اما استفاده از آن نیازمند احتیاط زیادی است و برای همه نوع طلا مناسب نیست. مراحل تميز كردن طلا با جوش شيرين شامل موارد زیر است:
- یک قاشق غذاخوری جوش شیرین را در یک ظرف کوچک بریزید.
- مقدار کمی سرکه سفید به آن اضافه کنید تا یک خمیر کف‌دار ایجاد شود.
- بلافاصله پس از تشکیل خمیر، با یک مسواک نرم آن را روی سطح طلا بمالید.
- اجازه دهید خمیر ۵ تا ۱۰ دقیقه روی طلا باقی بماند.
- سپس طلا را با آب ولرم بشویید و با پارچه نرم خشک کنید.
نکات مهم استفاده از این روش را به خاطر بسپارید:
- این روش برای طلاهای آبکاری‌شده یا دارای سنگ‌های حساس مانند مروارید، فیروزه یا اپال توصیه نمی‌شود.
- از استفاده مکرر این روش خودداری کنید؛ زیرا ترکیب اسیدی می‌تواند به مرور زمان به سطح طلا آسیب بزند.
- حتما از سرکه سفید طبیعی استفاده کنید که طعم‌دار یا صنعتی نباشد.
خمیر دندان
خمیر دندان می‌تواند درخشندگی اولیه طلا را تا حدی بازگرداند، اما برخی انواع آن حاوی ذرات ساینده هستند که ممکن است به سطح طلا آسیب بزنند. به همین دلیل این روش باید با دقت و تنها در شرایط خاص استفاده شود. مراحل تميز كردن طلا و جواهر با خمیر دندان شامل موارد زیر است:
- مقدار کمی خمیر دندان غیر ژله‌ای و بدون خاصیت سفیدکنندگی روی یک پارچه نرم یا مسواک نرم قرار دهید.
- به‌آرامی و بدون فشار زیاد سطح طلا را با حرکات دورانی پاک کنید.
- پس از ۱ تا ۲ دقیقه، طلا را با آب ولرم بشویید.
- با یک دستمال نخی یا میکروفایبر طلا را به‌آرامی خشک کنید.
نکات مهم زیر را مدنظر داشته باشید:
- هرگز از خمیر دندان‌های سفیدکننده یا حاوی دانه‌های اسکراب استفاده نکنید.
- این روش برای طلاهای نگین‌دار، آبکاری‌شده یا دارای سطح حساس مناسب نیست.
صابون کودک و مسواک نرم
این روش یکی از ایمن‌ترین و ملایم‌ترین گزینه‌ها برای طلاهایی است که نگین‌دارند یا ظریف هستند. صابون کودک فاقد مواد شیمیایی قوی، عطر زیاد و سفیدکننده است و به همین دلیل برای استفاده روی طلا توصیه می‌شود. مراحل استفاده از صابون کودک برای تمیز کردن سطح طلا به شرح زیر است:
- چند قطره صابون کودک را در یک لیوان آب گرم حل کنید تا محلول کف‌دار به دست آید.
- طلا را به مدت ۱۰ تا ۱۵ دقیقه در این محلول قرار دهید.
- سپس با یک مسواک نرم و تمیز، سطح طلا، اطراف نگین و بخش‌های فرو رفته را به‌آرامی برس بکشید.
- طلا را با آب ولرم کاملا بشویید.
- با پارچه نخی طلا را خشک کنید.
نکات مهم زیر را مدنظر داشته باشید:
- از صابون‌هایی که حاوی اسانس یا ترکیبات شیمیایی قوی هستند استفاده نکنید.
- برای تمیز کردن سنگ‌های حساس مثل مروارید یا فیروزه، فشار زیادی وارد نکنید.
- مسواک باید بسیار نرم باشد تا به سطح طلا آسیب نزند.
محلول آمونیاک رقیق شده
تنها در صورتی از محلول آمونیاک رقیق استفاده کنید که طلا ساده و بدون نگین باشد. آمونیاک توانایی بالایی در از بین بردن لکه‌های مقاوم و چربی‌های قدیمی دارد، اما اگر به‌درستی رقیق نشود ممکن است به طلا آسیب بزند. برای استفاده از محلول آمونیاک مراحل زیر را طی کنید:
- یک واحد آمونیاک را با شش واحد آب سرد در یک ظرف شیشه‌ای مخلوط کنید.
- طلای خود را به مدت کمتر از یک دقیقه داخل محلول قرار دهید.
- بلافاصله طلا را با یک انبر یا قاشق خارج کرده و زیر آب ولرم بشویید.
- سپس با پارچه بدون پرز کاملا خشک کنید.
نکات مهم زیر را رعایت کنید:
- این محلول به‌هیچ‌وجه نباید برای طلاهای نگین‌دار، طلاهای دارای مروارید، اپال، فیروزه یا طلاهای آبکاری‌شده استفاده نشود.
- این روش فقط برای مواقع خاص مناسب است و باید از استفاده مداوم آن خودداری شود.
- همیشه در محیط دارای تهویه خوب و با دستکش از آمونیاک استفاده کنید.
- از تماس محلول با پوست یا چشم پرهیز کنید.
تمیز کردن طلای زینتی با الکل ایزوپروپیل
استفاده از الکل ایزوپروپیل برای طلاهای ساده، زنجیرها و گوشواره‌هایی که با پوست تماس مستقیم دارند بسیار موثر است؛ چراکه علاوه‌بر پاک‌سازی چربی‌ها و آلودگی‌های سطحی، به دلیل خاصیت تبخیر سریع، رطوبتی روی طلا باقی نمی‌گذارد و احتمال زنگ‌زدگی یا لکه شدن را کاهش می‌دهد.
برای تميز كردن طلا و جواهر با الکل ایزوپروپیل روند زیر را طی کنید:
- مقدار کمی الکل ایزوپروپیل (با غلظت ۷۰٪ یا بیشتر) را در یک ظرف شیشه‌ای بریزید.
- طلای را به مدت ۳ تا ۵ دقیقه در آن قرار دهید.
- پس از خارج کردن طلا، آن را با یک مسواک نرم یا پارچه لطیف به‌آرامی تمیز کنید.
- طلا را با آب ولرم بشویید و با دستمال میکروفایبر خشک کنید.
نکات مهم زیر را حتما مدنظر داشته باشید:
- از این روش برای طلاهایی که سنگ‌های حساس یا چسب‌دار دارند، استفاده نکنید؛ چراکه ممکن است به چسب یا سطح سنگ آسیب وارد شود.
- این روش برای استفاده منظم توصیه نمی‌شود، ولی برای مواقعی که نیاز به ضدعفونی و تمیزکاری سریع دارید، گزینه‌ای مناسب است.
آب گازدار
آب گازدار به‌دلیل خاصیت جوشان و وجود دی‌اکسید کربن، می‌تواند به‌عنوان یک روش طبیعی و بسیار ملایم برای تمیز کردن طلای زینتی در خانه استفاده شود. حباب‌های ریز موجود در آب گازدار بدون آسیب به بافت طلا یا نگین‌های حساس به جدا شدن ذرات چربی و آلودگی از سطح طلا کمک می‌کنند. اما توجه داشته باشید که این روش برای لکه‌های عمیق یا چربی‌های قدیمی مؤثر نیست. برای این کار مراحل زیر را طی کنید:
- یک لیوان آب گازدار بدون طعم و بدون مواد افزودنی آماده کنید.
- طلای زینتی را داخل آن قرار دهید و اجازه دهید بین ۱۵ تا ۲۰ دقیقه در محلول باقی بماند.
- سپس طلا را با یک مسواک نرم به‌آرامی برس بکشید تا ذرات چسبیده جدا شوند.
- طلا را با آب ولرم بشویید و با دستمال میکروفایبر خشک کنید.
استفاده از پارچه جلادهنده طلا
پارچه‌های جلادهنده برای براق کردن فلزات گرانبها مثل طلا طراحی شده‌اند و معمولا به مواد خاصی آغشته شده‌اند که می‌توانند لکه‌های سطحی، چربی و کدری را بدون نیاز به آب یا مواد شیمیایی از بین ببرند.
- طلا را روی یک سطح تمیز و نرم قرار دهید.
- با استفاده از پارچه جلادهنده مخصوص طلا، سطح طلا را به‌آرامی و با حرکات دایره‌ای تمیز کنید.
- روی قسمت‌هایی که کدرتر هستند تمرکز بیشتری داشته باشید، اما از فشار زیاد خودداری کنید.
- پس از پایان کار، نیازی به شست‌وشو نیست؛ فقط با یک پارچه خشک اضافی، رد احتمالی را پاک کنید.
نکات مهم را مدنظر داشته باشید:
- فقط از پارچه‌های مخصوص طلا استفاده کنید، نه پارچه‌های عمومی برای نقره یا استیل.
- برای طلاهای نگین‌دار، اطراف نگین‌ها را با دقت بیشتر تمیز کنید تا چیزی به زیر سنگ نفوذ نکند.
- پارچه را پس از استفاده در جای تمیز نگهداری کنید تا آلوده نشود و دوباره قابل استفاده باشد.
دستگاه الکتروسونیک خانگی
دستگاه الکتروسونیک یکی از پیشرفته‌ترین و موثرترین روش براق کردن طلا در خانه است که با استفاده از امواج فراصوت، ذرات گرد و غبار، چربی و آلودگی‌های سطح طلا را به‌طور عمیق و بدون آسیب رساندن پاک می‌کند. اگر به این دستگاه دسترسی دارید، می‌توانید تمیزکاری طلای خود را شکلی حرفه‌ای طبق مراحل زیر انجام دهید.
- دستگاه را طبق دستورالعمل کارخانه با آب ولرم و در صورت نیاز محلول مخصوص پر کنید.
- طلای خود را داخل سبد دستگاه قرار دهید و مراقب باشید قطعات کوچک یا نگین‌ها از جای خود خارج نشوند.
- دستگاه را روشن کنید و اجازه دهید به مدت ۳ تا ۶ دقیقه عملیات تمیزکاری انجام شود.
- پس از پایان کار، طلای تمیز شده را با پارچه نرم خشک کنید.
نکات مهم زیر را مدنظر قرار دهید:
- برخی نگین‌ها و سنگ‌های حساس ممکن است با امواج فراصوت آسیب ببینند. بنابراین قبل از استفاده درباره نوع سنگ‌های طلای خود مطمئن شوید.
- اگر قطعات طلای شما خیلی ظریف یا شکسته است، بهتر است قبل از استفاده از دستگاه، آن را تعمیر کنید.
پس از تمیز کردن طلای زینتی در خانه، چطور از آن مراقبت کنیم؟
تميز كردن طلا و جواهر در خانه تنها گام اول برای حفظ درخشندگی و زیبایی آن است. مراقبت صحیح پس از تمیزکاری باعث می‌شود طلا مدت طولانی‌تری براق و سالم باقی بماند و نیاز به تمیز کردن مکرر کاهش یابد. رعایت نکات ساده زیر می‌تواند از آسیب‌های احتمالی جلوگیری و ارزش طلای شما را حفظ کند:
خشک کردن کامل طلا: پس از شستشو، طلا را با یک پارچه نرم و بدون پرز کاملا خشک کنید تا رطوبت باقی نماند و از ایجاد لکه یا زنگ‌زدگی جلوگیری شود.
نگهداری در محل خشک و جدا: طلا را در جعبه یا کیف مخصوص طلا نگهداری کنید و از قرار دادن آن در مکان‌های مرطوب یا در تماس با سایر زیورآلات خودداری کنید تا خش و آسیب ایجاد نشود.
اجتناب از تماس با مواد شیمیایی: پس از تمیز کردن، از قرار دادن طلا در معرض عطر، اسپری مو، کرم‌ها و مواد شیمیایی خانگی پرهیز کنید؛ چراکه این مواد می‌توانند باعث کدر شدن و آسیب به طلا شوند.
استفاده منظم از پارچه جلادهنده: هر چند هفته یک بار طلا را با پارچه جلادهنده مخصوص پاک کنید تا گرد و غبار و چربی سطحی از بین برود.
عدم استفاده مکرر از مواد تمیزکننده قوی: استفاده زیاد از مواد شیمیایی یا روش‌های قوی مانند آمونیاک یا جوش شیرین و سرکه ممکن است به مرور به طلا آسیب بزند. این روش‌ها را فقط در مواقع لازم به کار ببرید.
بررسی دوره‌ای طلا: هر چند ماه یک بار طلا را از نظر شل شدن نگین‌ها، ترک‌ها یا آسیب‌های ظاهری بررسی کنید و در صورت نیاز به طلا فروشی مراجعه کنید.
چه کارهایی ممکن است به طلا آسیب بزند؟ (مواد ممنوعه و اشتباهات)
پیش از تمیز کردن طلا، آشنایی با برخی اشتباهات رایج و مواد آسیب‌زا ضروری است. استفاده نادرست از بعضی ترکیبات یا ابزارها ممکن است باعث خراش، تغییر رنگ یا حتی آسیب‌دیدگی دائمی طلا شود. در جدول زیر، مهم‌ترین مواردی که باید از آن‌ها دوری کنید را آورده‌ایم:
| مواد یا کار اشتباه | دلیل آسیب‌زایی | نتیجه احتمالی روی طلا |
| استفاده از سفیدکننده بسیارقوی | مواد شیمیایی قوی پوشش طلا را خراب می‌کنند | تغییر رنگ، کدر شدن یا زنگ‌زدگی |
| الکل غیرایزوپروپیل | ناخالصی‌ها ممکن است به طلا و نگین آسیب بزنند | مات شدن یا آسیب به نگین‌ها |
| خمیر دندان ساینده | ذرات ساینده باعث خراش سطح طلا می‌شوند | ایجاد خط و خش‌های ریز روی طلا |
| آب داغ یا جوش | دمای بالا ممکن است باعث شل شدن چسب نگین‌ها شود | افتادن نگین‌ها یا تغییر شکل |
| سرکه و جوش شیرین مکرر | خاصیت اسیدی سرکه و سایندگی جوش شیرین به طلا آسیب می‌زند | آسیب به آبکاری و پوشش طلا |
| مواد شوینده قوی | مواد شیمیایی و آنزیم‌ها ممکن است به طلا آسیب بزنند | کدر شدن و از بین رفتن درخشندگی |
| قرار دادن در معرض عطر و اسپری | مواد شیمیایی موجود باعث تغییر رنگ و کدر شدن طلا | کاهش زیبایی و آسیب سطحی |
| استفاده از پارچه زبر | ایجاد خراش‌های سطحی روی طلا | آسیب و کاهش ارزش طلا |
نتیجه‌گیری: چطور طلا را در خانه مثل روز اول برق بیندازیم؟
اگر فکر می‌کردید برای براق کردن طلای زینتی حتما باید به طلافروشی بروید، حالا می‌دانید که این‌طور نیست! در این راهنمای جامع با بیش از ۱۰ روش ساده، ایمن و کم‌هزینه برای تمیز کردن طلا در خانه آشنا شدید؛ از محلول آب گرم و مایع ظرفشویی گرفته تا استفاده از دستگاه الکتروسونیک. همچنین نکات مهم پیش از شروع، مراقبت‌های بعد از تمیزکاری، و اشتباهاتی که باید از آن‌ها پرهیز کنید، به‌طور کامل توضیح داده شد. حالا با رعایت همین نکات و استفاده از ابزارهای در دسترس، می‌توانید به‌راحتی درخشندگی و زیبایی طلای خود را در خانه بازگردانید، بدون آنکه نگران آسیب به آن باشید.
