اگر قصد خرید طلا دارید، احتمالا با عباراتی مثل مالیات بر ارزش افزوده یا مالیات اجرت مواجه شده‌اید و این سوال برایتان پیش‌آمده که آیا خرید طلا شامل مالیات خواهد شد و این مالیات چگونه محاسبه می‌شود. در سال‌های اخیر، قوانین مالیات طلا در ایران دستخوش تغییراتی شده و آگاهی از جزئیات آن در خرید طلای نو، طلای دست‌دوم یا سرمایه‌گذاری در صندوق‌های طلا، می‌تواند از پرداخت هزینه‌های اضافی جلوگیری کند. در این مقاله به انواع مالیات و نحوه محاسبه آن می‌پردازیم.
نحوه محاسبه اجرت و مالیات طلا؛ مالیات طلا چقدر است؟
در زمان خرید طلا از طلافروشی‌ها، علاوه بر قیمت خام طلا و اجرت ساخت، مبلغی تحت عنوان مالیات بر ارزش افزوده نیز از خریدار دریافت می‌شود. بر اساس قوانین جاری مالیاتی ایران، مالیات طلا تنها به اجرت ساخت و سود فروشنده تعلق می‌گیرد و نه به قیمت خود طلا. طبق اصلاحیه قانون مالیات بر ارزش افزوده که از سال ۱۴۰۰ اجرایی شده، میزان مالیات طلا برابر با ۹ درصد از مجموع اجرت و سود است، نه ۹ درصد از کل مبلغ طلا. این تغییر قانونی باعث کاهش قابل توجه مبلغ نهایی پرداختی توسط خریداران شده و شفافیت بیشتری در معاملات طلا به‌وجود آورده است. بنابراین، هنگام خرید، بهتر است فاکتور رسمی از طلافروش دریافت شود که جزئیات دقیق قیمت، اجرت، سود و مالیات را به‌صورت جداگانه مشخص کرده باشد.
فرمول ساده محاسبه مالیات طلا برای خریدار به شکل زیر است:
- مالیات طلا = ۱۰٪ × (اجرت ساخت + سود فروشنده)
حال بیایید جزئیات بیشتر را در ادامه بررسی کنیم:
هر گرم طلا چقدر مالیات دارد؟
میزان مالیاتی که بابت هر گرم طلا پرداخت می‌کنید، به دو عامل اصلی بستگی دارد:
- میزان اجرت ساخت (که بسته به نوع کار، ماشینی یا دستی بودن، متفاوت است)
- میزان سود فروشنده (معمولا بین ۷٪ تا ۱۰٪)
فرض کنید شما یک گرم طلای ۱۸ عیار با اجرت 150٬000 تومان و سود ۷٪ خریداری می‌کنید. قیمت خام طلا را 6٬000٬000 تومان در نظر می‌گیریم. مالیات آن به شکل زیر محاسبه می‌شود:
- سود فروشنده = ۷٪ × (6٬000٬000 + 150٬000) = 430٬500 تومان
- مجموع مشمول مالیات = 150٬000 + 430٬500 = 580٬500 تومان
- مالیات = ۹٪ × 580٬500 = 52٬245 تومان
بنابراین، در این مثال، برای هر گرم طلا حدود 53 هزار تومان مالیات پرداخت می‌شود. این عدد بسته به اجرت و سود نهایی، می‌تواند کمتر یا بیشتر باشد.
مالیات طلا برای خریدار
برای خریدار طلا، مالیاتی که روی فاکتور ظاهر می‌شود، اغلب با ابهام مواجه است. باید بدانید:
- طلای خام (با عیار استاندارد ۷۵۰) از پرداخت مالیات معاف است.
- تنها اجرت ساخت و سود فروشنده شامل ۱۰٪ مالیات بر ارزش افزوده هستند.
- مالیات طلا در فاکتور به‌صورت عددی مشخص می‌شود و طلافروشان موظف‌اند آن را تفکیک کنند.
نکته مهم برای خریداران این است که برخی فروشندگان ممکن است مالیات را به کل مبلغ فاکتور اعمال کنند که خلاف قانون است. پس حتما تقاضا کنید که نحوه محاسبه مالیات در فاکتور شفاف باشد.
مالیات طلا برای فروشنده
فروشندگان طلا نیز موظف به پرداخت انواع مالیات هستند که معمولا در دو قالب زیر ظاهر می‌شود:
- مالیات بر ارزش افزوده دریافتی از مشتری: همان ۱۰٪ که باید به دولت پرداخت شود.
- مالیات عملکرد: بر اساس مجموع درآمد سالانه طلافروشی محاسبه و به سازمان امور مالیاتی اعلام می‌شود.
علاوه بر این، طلافروشان باید از طریق سامانه مودیان و دستگاه کارت‌خوان متصل به سیستم مالیاتی، تمام تراکنش‌های خود را ثبت کنند. عدم رعایت این موارد ممکن است مشمول جریمه مالیاتی شود.
قانون جدید مالیات طلا
در سال‌های اخیر، قانون مالیات طلا در ایران دستخوش تغییراتی جدی شده است؛ تغییراتی که باهدف شفاف‌سازی فرآیند خرید و فروش طلا، حمایت از مصرف‌کننده و جلوگیری از مالیات‌گیری مضاعف اجرا شده‌اند. مهم‌ترین تفاوت قانون جدید با گذشته این است که مالیات دیگر بر کل مبلغ طلا اعمال نمی‌شود، بلکه فقط به اجرت ساخت و سود فروشنده تعلق می‌گیرد.
این تغییر قانونی در راستای حذف مالیات بر خود طلای خام (که نقش دارایی یا سرمایه را دارد) اجرا شده است. براین‌اساس، فروشنده موظف است تنها بر اجرت و سود خود، نرخ ۱۰٪ مالیات بر ارزش افزوده را محاسبه و به مشتری اعلام کند.
مالیات جدید طلا در سال ۱۴۰۴
در سال ۱۴۰۴، طبق آخرین دستورالعمل سازمان امور مالیاتی، نحوه محاسبه مالیات طلا به‌صورت زیر به‌روزرسانی شده است:
- مالیات طلا فقط بر اجرت ساخت + سود فروشنده محاسبه می‌شود.
- طلای خام با عیار ۷۵۰ معاف از مالیات است.
- نرخ مالیات بر ارزش افزوده بدون تغییر، معادل ۱۰٪ باقی مانده است.
- سود فروشنده باید به‌صورت درصد مشخص روی فاکتور ذکر شود.
- استفاده از دستگاه کارت‌خوان متصل به سامانه مودیان الزامی است.
انواع مالیات طلا
وقتی صحبت از مالیات طلا می‌شود، اغلب تصور می‌کنیم تنها مالیات بر ارزش افزوده در زمان خرید مطرح است؛ اما واقعیت این است که انواع مختلفی از مالیات به طلا و معاملات آن تعلق می‌گیرد. شناخت این مالیات‌ها، چه برای خریدار، چه برای فروشنده و چه برای سرمایه‌گذار، بسیار حیاتی است. برخی از آنها هم‌اکنون فعال هستند و برخی دیگر به‌زودی اجرا می‌شوند. در ادامه به طور دقیق انواع مالیات طلا در ایران را بررسی می‌کنیم.
مالیات طلافروشان
یکی از گروه‌های اصلی مشمول مالیات در بازار طلا، طلافروشان هستند. برخلاف خریداران که فقط در هنگام خرید با مالیات سروکار دارند، فروشندگان طلا در چند سطح مختلف موظف به پرداخت مالیات هستند. این مالیات‌ها به شرح زیرند:
- مالیات بر ارزش افزوده دریافتی از مشتری که باید به سازمان امور مالیاتی پرداخت شود.
- مالیات عملکرد سالانه که بر اساس میزان سود خالص سالانه کسب‌وکار محاسبه می‌شود.
- مالیات تراکنش‌های ثبت‌شده در سامانه مودیان که بر اساس ریز داده‌های فروش روزانه اخذ می‌شود.
نحوه محاسبه مالیات طلافروشان
مالیات طلافروشان به‌صورت ترکیبی از موارد زیر محاسبه می‌شود:
- ارزش فروش سالانه (بر اساس گزارش سامانه مودیان)
- سود خالص فروشنده پس از کسر هزینه‌ها
- مالیات بر ارزش افزوده دریافتی از مشتری (۱۰٪ از اجرت و سود)
فرمول پایه برای مالیات عملکرد سالانه به این صورت است:
مالیات عملکرد = نرخ مالیاتی × سود خالص سالانه
سود خالص نیز از تفاضل فروش کل با خرید کل و هزینه‌های جاری استخراج می‌شود. نرخ مالیاتی هم بر اساس طبقه‌بندی درآمدی (درآمد مشاغل) متغیر است.
مالیات بر عایدی سرمایه طلا
مالیات بر عایدی سرمایه (Capital Gain Tax) یکی از جدیدترین و مهم‌ترین سیاست‌های مالیاتی دولت در حوزه دارایی‌ها است. این نوع مالیات برای کنترل سوداگری در بازارهایی مثل مسکن، خودرو و طلا طراحی شده است. اگر شخصی طلا را باهدف سرمایه‌گذاری بخرد و بعد از مدتی با سود بفروشد، ممکن است مشمول مالیات بر عایدی سرمایه شود.
زمان اجرای مالیات بر عایدی سرمایه طلا
طبق قانون «مالیات بر عایدی سرمایه» که در سال ۱۴۰۲ به تصویب مجلس رسید، قرار است اجرای رسمی آن از سال ۱۴۰۵ آغاز شود. در این قانون آمده است:
- دارایی‌های مشمول: مسکن، خودرو، ارز و طلا
- نحوه محاسبه: تفاوت قیمت خرید و فروش × نرخ مالیاتی مشخص
- معافیت‌ها: برای دارایی‌هایی که مشمول مصرف شخصی‌اند یا مدت‌زمان نگهداری آنها زیاد است (مثل طلاهای جهیزیه یا مصرف خانوادگی) معافیت‌هایی در نظر گرفته می‌شود.
در حال حاضر، این قانون در مرحله آمادگی زیرساخت‌های اجرایی است و هنوز به‌صورت عملیاتی روی معاملات طلا اعمال نشده است، اما اطلاع داشتن از آن برای آینده ضروری است.
مالیات بر ارزش افزوده طلا
رایج‌ترین نوع مالیاتی که خریداران طلا با آن مواجه می‌شوند، مالیات بر ارزش افزوده است. این مالیات در حقیقت بخشی از قیمت پرداختی خریدار را تشکیل می‌دهد و مستقیما از طریق فروشنده به دولت پرداخت می‌شود.
درگذشته، ارزش افزوده طلا بر کل مبلغ فاکتور (یعنی طلای خام + اجرت + سود) اعمال می‌شد که موجب اعتراضات گسترده‌ای در بازار شد. اما طبق قانون جدید، این مالیات فقط بر اجرت و سود فروشنده محاسبه می‌شود.
مالیات بر ارزش افزوده طلا ۱۴۰۴
در سال ۱۴۰۴، طبق مصوبه وزارت اقتصاد و سازمان امور مالیاتی، جزئیات مالیات بر ارزش افزوده طلا به شرح زیر است:
- نرخ مالیات بر ارزش افزوده: ۱۰٪ (تغییر ۱٪ نسبت به سال قبل)
- قابل‌اعمال بر: فقط اجرت ساخت و سود فروشنده
- طلای خام معاف است.
- فروشندگان موظف به تفکیک این موارد در فاکتور هستند.
- خریداران حق دارند شفافیت مالیات را در فاکتور مطالبه کنند.
مالیات انواع طلا
برخلاف تصور عمومی که فقط طلای نو در طلافروشی‌ها را مشمول مالیات می‌داند، حقیقت این است که انواع مختلف طلا مانند صندوق‌های طلا، طلای دست‌دوم و سکه طلا نیز می‌توانند بسته به نوع معامله، مشمول مالیات‌های متفاوتی باشند. شناخت تفاوت‌های مالیاتی بین این دسته‌ها، نقش مهمی در انتخاب بهترین گزینه برای خرید، فروش یا سرمایه‌گذاری دارد.
مالیات صندوق طلا
صندوق‌های طلا یکی از ابزارهای سرمایه‌گذاری غیرمستقیم روی طلا هستند که از طریق بورس معامله می‌شوند. اگرچه بسیاری تصور می‌کنند این صندوق‌ها از مالیات معاف هستند، اما در عمل برخی وجوه مالیاتی در خرید و فروش آنها دخیل است.
مالیات خرید صندوق طلا
در زمان خرید واحدهای صندوق طلا از طریق سامانه‌های معاملاتی آنلاین یا کارگزاری‌ها:
- مالیات مستقیم وجود ندارد.
- کارمزد معاملات (حدود ۰.۲٪) دریافت می‌شود که به‌نوعی هزینه جانبی محسوب می‌شود.
- این مبلغ بیشتر شامل کارمزد سازمان بورس و شرکت‌های سپرده‌گذاری است و نه مالیات دولتی
بنابراین، می‌توان گفت که خرید صندوق طلا فعلا مشمول مالیات مستقیم نیست.
مالیات فروش صندوق طلا
در زمان فروش واحدهای صندوق طلا:
- باز هم مالیات مستقیم اخذ نمی‌شود.
- فقط کارمزد فروش مانند خرید کسر می‌شود.
در صورتی که قانون مالیات بر عایدی سرمایه در آینده اجرایی شود (از ۱۴۰۵ به بعد)، ممکن است سود حاصل از فروش این صندوق‌ها مشمول CGT شود.
مالیات طلای دست‌دوم
طلای دست‌دوم به دلیل نداشتن اجرت ساخت، همیشه یکی از گزینه‌های محبوب برای خریدارانی است که به دنبال صرفه‌جویی در هزینه هستند. اما آیا این نوع طلا واقعا بدون مالیات است؟
مالیات خرید طلای دست‌دوم
در حال حاضر:
- طلای دست‌دوم شامل اجرت ساخت نیست.
- طبق قانون، چون اجرتی وجود ندارد، مالیات بر ارزش افزوده نیز نباید دریافت شود.
اما برخی فروشندگان ممکن است برای سود خود رقمی به‌عنوان مالیات اضافه کنند که خریدار باید نسبت به آن آگاه باشد. خرید طلای دست‌دوم باید بدون مالیات باشد، مگر اینکه سود فروشنده به‌صورت مشخص مشمول ۱۰٪ مالیات گردد که در آن صورت فقط آن سود مشمول مالیات می‌شود.
مالیات فروش طلای دست‌دوم
فروش طلای دست‌دوم توسط افراد عادی (نه طلافروش) معمولا مشمول مالیات نمی‌شود، زیرا:
- این نوع فروش غیرتجاری و موردی تلقی می‌شود.
اما اگر فردی به طور مداوم طلای دست‌دوم بفروشد و از این راه کسب درآمد کند، ممکن است مشمول مالیات عملکرد یا مالیات بر عایدی سرمایه در آینده شود.
مالیات سکه طلا
سکه یکی از پرطرفدارترین انواع طلا برای سرمایه‌گذاری در ایران است. با اینکه خرید و فروش سکه در ظاهر ساده به نظر می‌رسد، اما از نگاه مالیاتی، پیچیدگی‌هایی دارد؛ به‌ویژه در سالی که دولت اقدام به پیش‌فروش سکه می‌کند.
مالیات خرید سکه طلا
طبق دستورالعمل سال‌های گذشته:
افرادی که بیش از ۱۰ سکه از بانک خریداری کرده‌اند، مشمول مالیات مقطوع شده‌اند (مثلا در سال ۱۴۰۱). در نتیجه، خرید از بازار آزاد مشمول مالیات نیست، ولی خرید دولتی (در تعداد بالا) ممکن است مشمول مالیات خاص شود.
- اگر سکه را از بازار آزاد یا صرافی بخرید، مالیاتی به‌صورت مستقیم از شما دریافت نمی‌شود.
- اما اگر سکه را از بانک مرکزی یا در قالب پیش‌فروش دولتی تهیه کنید، ممکن است مشمول مالیات مقطوع شوید.
مالیات فروش سکه طلا
فروش سکه به صرافی یا فرد دیگر در حالت عادی مشمول مالیات نیست. اما اگر قانون مالیات بر عایدی سرمایه از سال ۱۴۰۵ اجرایی شود:
- فروش سکه با سود ممکن است مشمول مالیات شود.
- نحوه محاسبه آن شبیه فروش مسکن یا خودرو خواهد بود: تفاوت قیمت خرید و فروش × نرخ مالیاتی
|
نوع طلا |
خرید مشمول مالیات؟ | فروش مشمول مالیات؟ |
|
صندوق طلا |
ندارد (فقط کارمزد بورس) |
ندارد (در آینده ممکن است مشمول CGT شود) |
|
طلای دست‌دوم |
ندارد (اجرت ندارد، پس مالیات ندارد) |
ندارد (در فروش موردی) / دارد (در فروش مستمر) |
| سکه طلا | ندارد (بازار آزاد) / دارد (پیش‌فروش دولتی با سقف بالا) |
ندارد (فعلا) / دارد (در صورت اجرای CGT در آینده) |
آیا فروش طلا مالیات دارد؟
این سوال یکی از رایج‌ترین دغدغه‌های دارندگان طلا، مخصوصا افرادی است که قصد دارند طلاهای شخصی خود را بفروشند. برخلاف خرید طلا که ساختار مالیاتی آن نسبتا روشن و اجرایی است در مورد فروش طلا توسط افراد عادی قوانین به طور صریح برای همه حالت‌ها تعریف نشده و پاسخ بستگی به نوع فروش و شخصیت فروشنده دارد. در ادامه، فروش طلا را در دو دسته‌ی مشخص بررسی می‌کنیم:
۱. فروش طلا توسط افراد عادی
اگر فردی قصد داشته باشد طلایی که قبلا خریده، مثلا طلای مصرفی یا طلای هدیه گرفته‌شده را به یک طلافروشی یا شخص دیگر بفروشد در حال حاضر هیچ نوع مالیات مستقیمی به این فروش تعلق نمی‌گیرد. سازمان امور مالیاتی این نوع فروش را به‌عنوان یک معامله غیربازرگانی یا مصرف شخصی تلقی می‌کند.
اگر اجرای قانون «مالیات بر عایدی سرمایه» (CGT) از سال ۱۴۰۵ عملیاتی شود، ممکن است این نوع فروش‌ها در صورتی که با سود همراه باشند، مشمول مالیات شوند. البته برای طلاهایی با کاربرد مصرفی (مثلا طلای جهیزیه)، معافیت‌هایی در نظر گرفته خواهد شد.
۲. فروش طلا توسط طلافروشان
در مورد طلافروشان، شرایط کاملا متفاوت است. فروشندگان حرفه‌ای، مشمول انواع مالیات هستند که در هنگام فروش باید به آنها توجه داشته باشند:
- مالیات بر ارزش افزوده که هنگام فروش طلا دریافت می‌شود (۱۰٪ از اجرت + سود)
- مالیات عملکرد سالانه بر اساس درآمد کل
- ثبت تراکنش‌ها در سامانه مودیان و دستگاه‌های پوز مالیاتی
فروش طلا توسط فروشنده باید همراه با فاکتور رسمی باشد که در آن اجرت، سود و مالیات به‌صورت تفکیک‌شده درج شده است. هرگونه تخلف یا عدم شفاف‌سازی در فاکتور، می‌تواند پیگرد قانونی داشته باشد.
حالا با خیال راحت سراغ خرید و فروش طلا بروید
در این مقاله به‌صورت جامع و باتکیه‌بر محاسبات عددی دقیق، همه چیز درباره مالیات طلا، انواع و نحوه محاسبه آن را بررسی کردیم. با مرور قانون جدید مالیات طلا در سال ۱۴۰۴ مشخص شد که مالیات تنها بر اجرت ساخت و سود فروشنده اعمال می‌شود و طلای خام از پرداخت مالیات معاف است. همچنین، دیدیم که مالیات طلا برای خریدار و فروشنده شرایط متفاوتی دارد و بسته به نوع طلا، اعم از طلای نو، دست‌دوم، سکه یا صندوق سرمایه‌گذاری طلا میزان و نحوه محاسبه مالیات نیز فرق می‌کند.
در حال حاضر، برخی انواع طلا مانند طلای دست‌دوم و صندوق‌های طلا مشمول مالیات نیستند، اما با اجرای قانون مالیات بر عایدی سرمایه از سال ۱۴۰۵، این معافیت‌ها ممکن است تغییر کند. فروش طلا توسط افراد عادی نیز فعلا مشمول مالیات نمی‌شود، مگر آن که به‌صورت مستمر و باهدف کسب سود انجام گیرد. اطلاع از این قوانین نه‌تنها به شما کمک می‌کند تا از پرداخت مالیات غیرقانونی جلوگیری کنید، بلکه باعث می‌شود با اطمینان بیشتر و آگاهی دقیق‌تری در بازار طلا خرید و فروش انجام دهید. پیش از هر معامله، بررسی دقیق فاکتور و شفاف‌سازی اجرت، سود و مالیات حق شماست و رعایت آن توسط فروشنده یک الزام قانونی است.
سوالات متداول
۱. آیا خرید طلا مشمول مالیات است؟
بله، اما فقط بر اجرت ساخت و سود فروشنده مالیات ۱۰٪ اعمال می‌شود؛ طلای خام از مالیات معاف است.
۲. آیا طلای دست‌دوم مالیات دارد؟
خیر، چون اجرت ساخت ندارد، مشمول مالیات بر ارزش افزوده نمی‌شود؛ مگر سود فروشنده مشمول شود.
۳. مالیات طلا در سال ۱۴۰۴ چقدر است؟
در سال ۱۴۰۴ نرخ مالیات ۱۰٪ است و فقط به اجرت و سود تعلق می‌گیرد، نه به قیمت طلای خام.
